Menselijk contact

Schrijver en journalist Stephan Sanders gaat nu dan eindelijk ook een smartphone kopen, las ik onlangs in zijn column in het NRC. Niet omdat hij zo graag wil, maar omdat hij met alleen een antwoordapparaat, voicemail en visitekaartjes (visitekaartjes!) de aansluiting bij de rest van de samenleving aan het verliezen is. Het was voor hem aanleiding voor een mooie column over het verlangen naar menselijk contact.

De column bleef in mijn hoofd hangen. Door deze zinnen:

“Maar ik herinner me toch levendig het afwachtend, verlegen oogcontact in het openbaar vervoer, waarna zich soms een praatje of een heus gesprek ontwikkelde. Voltooid verleden tijd.”

Aaah! Voel jij het ook? De kwetsbaarheid, het aftasten, de verbinding?

Met het communiceren via Social Media, chat-apps en fora is er een hele andere vorm van communiceren ontstaan. Snel, instantaan, soms met de hele wereld tegelijk. Zenden zonder aftasten. Met mensen die je zelf hebt geselecteerd. Zonder dat je zichtbaar bent.

Ik ben, in tegenstelling tot Stephan Sanders, gek op mijn smartphone. Via Whatsapp vertelde mijn vriendin in Italië me dat ze eindelijk zwanger was en showde me meteen haar buik. Via Messenger praat ik met vriendinnen in Engeland en de VS. Op Twitter lees ik vaak berichten waarvan ik hardop in de lach schiet. En LinkedIn houdt me op de hoogte van allerlei interessante ontwikkelingen in mijn werkveld.

Maar er zit ook een andere kant aan het gebruik. Stephan Sanders is er behoorlijk uitgesproken over: “Om het sociologisch uit te drukken: individueel gemak heeft een sociale woestenij opgeleverd. Wat opvalt aan de onderzoeken naar eenzaamheid is dat vooral jongeren tussen de 18 en 21 jaar er het meest last van hebben. Het is de generatie die opgroeide met ‘sociale media’, ze zijn het meest bedreven in het gebruik.”

Dit wordt ook wel onderschreven door onderzoek, dat laat zien dat sociaal contact in het echte leven gelukkig maakt. Niet alleen in diepe, betekenisvolle relaties, ook door kort contact met willekeurige vreemden. Een praatje in de rij voor de kassa, in de wachtkamer van de huisarts, tijdens je treinrit naar huis. Joe Keohane, een Amerikaans journalist, heeft er een leuk boek over geschreven: The power of strangers. In dit interview vertelt hij erover.

Dit contact hebben we echter bijna niet meer, omdat we op die momenten op onze smartphone zitten.

Wat nu te doen? De smartphone wegleggen en in het echte leven weer gesprekken aanknopen? Ik zeg: doen! Dat was in de tijd vóór de smartphone heel gewoon en je kunt het leren als je het lastig vindt. Het heeft aantoonbaar positieve invloed op je geluksgevoel.

En misschien kunnen we dat aftasten, dat uitproberen, dat voorzichtige uitreiken dat Stephan Sanders zo mooi beschrijft, ook meer in de digitale wereld introduceren? Door nieuwsgierig te zijn naar de ander, vragen te stellen, ons oordeel uit te stellen en bereid te zijn ons te laten verrassen?

Het zou een mooie tegenhang zijn voor alle uitgesproken meningen en felle woordwisselingen. En als het een beetje meezit worden we er nog gelukkiger van ook!