Taal is een krachtig, maar ook ingewikkeld instrument. We maken in ons dagelijkse leven continu talloze taalkeuzes waarmee we bedoeld en onbedoeld van alles communiceren. En dat doen we niet alleen in de fysieke wereld, maar ook op social media. Niet zozeer wát we zeggen, maar vooral hóe we iets formuleren blijkt impact te hebben op wat we met onze online communicatie overbrengen.
Veel van wat we online communiceren draait om de zogenoemde ‘subtekst’: boodschappen die niet letterlijk worden uitgesproken, maar wel uit de tekst kunnen worden opgemaakt. Die boodschappen ontleden klinkt helaas gemakkelijker dan het is. Om deze toch te kunnen achterhalen, Hogeschool Utrecht ontwikkelde Birds Eye Perspective. Dat is een analysemethode die je leert te ontdekken welke patronen in taal terug te vinden zijn, door taalgebruik van bovenaf (‘vogelblik’) te bekijken.
Patronen en effecten doorzien
Birds Eye Perspective focust niet op de inhoud van gesprekken, maar vooral op hóe iets gezegd en ontvangen wordt. Hoe wordt een zin opgebouwd, wat komt daarin naar voren en wat doen de lezers ermee? Er is veel onderzoek gedaan naar situatie van escalatie en ophef op social media, en daarin zien de ontwikkelaars van Birds Eye Perspective bepaalde patronen en effecten terug.
Als je door de patronen op de website van de BEP-methode bladert, zijn veel voorbeelden ineens heel herkenbaar in de praktijk. Identiteitsopbouwende taal, onder andere. Dat is taal waarmee mensen willen laten zien wie ze zijn (en niet zijn). Een voorbeeld dat je op X (voorheen Twitter) veel ziet is de zinsconstructie “Ik ben geen fan van <vul in>, maar..”, waarmee iemand zich impliciet indekt voor het positieve dat ze vervolgens benoemen. Zo voorkomen mensen dat ze worden afgerekend omdat ze iemand zouden zijn die ze niet willen zijn.
Ook scenarioschetsende taal, waarmee mensen speculeren op een bepaalde uitkomst van een kwestie of gebeurtenis, zie je dan ineens veel terugkomen. Mensen proberen zich met dat soort taal als geloofwaardig te presenteren, om ook hun boodschap geloofwaardigheid mee te geven. Toch hebben ze niet altijd de expertise die ze pretenderen te hebben, waardoor deze boodschappen kunnen bijdragen aan desinformatie en geruchten.
(lees hieronder verder voor 3 tips voor een bewuster taalgebruik op social media)
De tips voor een bewuster taalgebruik komen uit onze podcast ‘De Hardverzachtcast’. In aflevering 5 van de Hardverzachtcast sprak Stéphan Lam met Annette Klarenbeek, lector van Hogeschool Utrecht over de impact van taal op online berichten.
3 tips voor bewuster taalgebruik
- Bezoek de Birds Eye Perspective website en blader door de verschillende voorbeelden, patronen en effecten. Zo ga je ze steeds beter herkennen in social media posts van anderen, en
- Oefen met de methode op je eigen taal, zodat je jezelf kunt corrigeren als je merkt dat je boodschappen overbrengt die je niet wil overbrengen.
- Houd het leuk! Analyseren is interessant en hartstikke nuttig, maar houd het speels en ga niet over-analyseren.
Als je leert welke patronen in online taal een rol spelen, kun je ook de ander beter begrijpen en met elkaar in contact blijven. En daarbij helpt het om de blik van een vogel aan te nemen.
