Eén van de redenen waarom ik graag voor Hardverzachters schrijf, is omdat ik graag een luidspreker wil zijn voor wat veel mensen het ‘stille’ of ‘redelijke’ midden noemen. Deze grote groep mensen roeptoetert zelden en weigert mee te gaan in polarisatie en extremisme. Helaas is dat ook meteen de reden dat de groep ondervertegenwoordigd is aan talkshowtafels. Hoe kunnen we dat veranderen? Laten we beginnen om niet langer te spreken over het ‘stille midden’ als we het eigenlijk over de ‘stille meerderheid’ hebben.
De naam ‘stille midden’ suggereert namelijk onterecht dat de groep die niet van zich laat horen, altijd in een soort neutrale zone tussen twee luidruchtig discussiërende groepen zit. Terwijl er in veel van de online discussies zo’n bizarre tegenstellingen worden gecreëerd, dat er in de praktijk helemaal geen midden te bekennen is. De meerderheid durft dan heus wel kant te kiezen: de kant van het redelijke, van het beschaafde, van het eerlijke.
Dat wordt op een lachwekkende – maar daardoor juist duidelijke – manier samengevat in onderstaand plaatje (ik kwam hem tegen op Twitter, maar ik kon helaas niet terugvinden wie de tamelijk briljante maker is).
Wat je hierboven afgebeeld ziet, wordt ook wel bothsideism genoemd. De illusie dat er voor een gebalanceerd debat altijd een tegenstem aan het woord moet worden gelaten. Zelfs als die tegenstem ridicuul, discriminerend, onwetend of leugenachtig is.
Soms wordt in dit kader gesproken over false equivalence: twee standpunten worden aan elkaar gelijkgesteld, terwijl ze totaal onvergelijkbaar zijn. Denk aan een discussie over sterrenkunde tussen een astronoom en een tuinman.
Je ziet bothsideism en false equivalence regelmatig terug in media. Tegengeluiden worden daardoor gelegitimeerd en krijgen vaak onterecht een onevenredig grote stem in het debat. Zo kan een marginale groep alsmaar groter worden, en sneeuwt het ‘stille midden’ steeds verder onder.
Daar hebben natuurlijk allereerst de media een belangrijke taak. Het is namelijk geen doel op zich om meerdere partijen aan het woord te laten; het doel is om aan waarheidsvinding te doen. Een bekende uitspraak over journalistiek luidt: “Als iemand zegt dat het regent en een ander zegt dat het droog is, is het niet je taak als journalist om op te schrijven wat ze allebei zeggen. Het is je taak om uit het raam te kijken wie er gelijk heeft.”
Maar het is niet alleen aan de journalisten. We kunnen zelf ook een rol spelen. Zolang we blijven spreken over het ‘stille midden’, geven we talkshows namelijk een excuus om naar meer spraakmakende gasten te zoeken die wél een uitgesproken mening hebben. Onterecht, want hoewel we polarisatie willen tegengaan, hebben we heus wel een mening. En ja, die mening zit soms in het midden, maar in de huidige maatschappelijke discussies ook steeds vaker aan de flanken van het debat. Laten we onszelf daarom de ‘stille meerderheid’ noemen. Zo kunnen we ons eerlijke aandeel zendtijd opeisen en bijdragen aan een eerlijker, democratischer en gelijkwaardiger debat.
